Ngày xưa khi đồng cỏ, lùm cây và dòng suối 

Khi Trái Đất và mọi cảnh vật đời thường. 

Đối với tôi,  

Dường như được điểm tô trong ánh sáng thiên đàng. 

Trong vinh quang và giấc mơ tươi mới. 

Giờ đây nó không còn như xưa nữa, 

Nơi đâu cũng đều đã thay đổi, 

Dù là ngày hay đêm, 

Những điều mà tôi từng thấy không còn nữa. 

William Wordsworth 

Đứa Trẻ Bên Trong Kỳ Diệu Và Những Vết Thương Đầu Đời Của Nó

Hầu như tất cả mọi người đều cảm thấy vui vẻ khi có sự xuất hiện của một đứa trẻ. Ngay cả tiếng cười khúc khích của chúng cũng có thể khiến chúng ta lay động. 

Trẻ em sinh ra vốn đã chứa đầy những điều kỳ diệu rồi vô tình bước vào cuộc sống hiện tại này. Theo một nghĩa nào đó, trẻ đang bị đày ải trong hiện tại. Bằng từ wonderful - kỳ diệu, tôi sẽ cho bạn biết những đặc tính của đứa trẻ kỳ diệu ấy. Mỗi chữ cái là viết tắt của môt trong những đặc tính tự nhiên. 

Wonder - Ngạc Nhiên 

Optimism - Lạc Quan 

Naiveté - Ngây Thơ 

Dependence - Phụ Thuộc 

Emotions - Cảm Xúc 

Resilence - Kiên Cường 

Free Play – Vui Chơi Tự Do 

Ngạc Nhiên

Mọi thứ đều thú vị hấp dẫn đối với đứa trẻ tự nhiên. Trẻ cảm nhận được điều kỳ diệu bằng tất cả các giác quan của mình. Điều này được thể hiện qua các nhu cầu bẩm sinh ở mọi đứa trẻ như muốn tìm hiểu, thử nghiệm, khám phá, nhìn ngắm và động chạm. Sự hiếu kỳ dẫn dắt trẻ khám phá bàn tay, chiếc mũi, đôi môi, bộ phận sinh dục, những ngón tay, ngón chân của mình và cuối cùng là chính bản thân trẻ. 

Sự trải nghiệm và khám phá cũng có thể khiến trẻ gặp rắc rối. Nếu các bậc cha mẹ phải kiềm chế nhu cầu bẩm sinh ấy khi còn là một đứa trẻ thì họ cũng sẽ kìm hãm con mình theo đúng cách đó. Điều này khiến trẻ khép mình lại và sợ hãi việc khám phá và mạo hiểm. Đối với trẻ, cuộc sống trở thành vấn đề khó khăn cần giải quyết hơn là cuộc phiêu lưu để được sống, trẻ trở nên buồn chán và sẽ sống theo cách an toàn. 

Sự kinh ngạc và hiếu kỳ là rất quan trọng đối với sự phát triển và thích nghi bình thường của con người. Chúng thúc đẩy trẻ tiếp thu kiến thức cơ bản về thế giới và tìm hiểu các chi tiết nền tảng về sự sống còn.  

Sự kinh ngạc và hiếu kỳ cũng là năng lượng sống đưa chúng ta tiến đến những chân trời ngày càng mở rộng. Chúng ta cần tia sáng cuộc sống này bởi đó là điều không thể thiếu đối với sự phát triển không ngừng của chúng ta và là yếu tố thiết yếu cho tác phẩm của các nhà thơ, nghệ sĩ và nhà tư tưởng sáng tạo. Sự kinh ngạc và hiếu kỳ của chúng ta tạo nên một loại hứng thú cao độ, kích thích sự kỳ vọng rằng “sẽ có nhiều điều hơn nữa”. Cả Charles Darwin và Albeit Einstein đều amng trong mình vô số sự kinh ngạc và hiếu kỳ của trẻ thơ ấy trước những bí ẩn vượt xa khỏi sự huyền bí của thế giới. 

Lạc Quan

Tia sáng cuộc sống tự nhiên thúc đẩy trẻ khám phá một cách lạc quan. Nếu những người chăm sóc trẻ thậm chí là người khó tin cậy nhất thì trẻ sẽ tin tưởng vào những điều bên ngoài bản thân để đáp ứng nhu cầu của mình. Trẻ em vốn tin rằng thế giới anỳ rất thân thiện; trẻ mamg hy vọng; không có gì là không thể và tất cả đều đang chờ đợi ở phía trước. Sự lạc quan và tin tưởng thiên bẩm này tạo thành một phần cốt lõi trong nguồn vốn tự nhiên của chúng ta và là trụ cột của cái được gọi là “niềm tin trẻ thơ”. 

Chính vì trạng thái tự nhiên của sự lạc quan và tin  tưởng này mà trẻ em có thể bị tổn thương bởi những người chăm sóc mình. Khi tin tưởng hoàn toàn, trẻ rất dễ bị ngược đãi và lạm dụng. Không giống như các loài động vật khác, trẻ em không có “hệ lập trình bản năng” để biết mình phải làm gì. Trẻ cần phải học và việc học đó phụ thuộc vào người chăm sóc chúng. Trẻ phát triển sức mạnh bên trong bản thân là nhờ tương tác với những người chăm sóc. Bản chất tự nhiên giúp trẻ có sự chuẩn bị sẵn sàng phù hợp với lứa tuổi để phát triển từng loại sức mạnh nội tại.  

Khi một đứa trẻ bị bạo hành và làm nhục, sự cởi mở và tin tưởng của trẻ sẽ biến mất. Mối liên kết cho phép trẻ tin tưởng và lạc quan tiến về phía trước đã bị cắt đứt. Không còn có thể tin tưởng vào sự an toàn từ người chăm sóc mình, trẻ trở nên cảnh giác và lo sợ hơn. Nếu tình trạng rạn nứt liên tục lặp lại, trẻ sẽ trở nên bi quan. Trẻ mất cảm giác hy vọng và tin rằng mình phải dùng mánh khóe để đạt được nhu cầu. Thay vì sử dụng năng lượng của mình để tương tác trực tiếp với thế giới, trẻ lại sử dụng nó để dụ dỗ những người chăm sóc làm cho mình những việc mà bản thân hoàn toàn có thể làm được.  

Lạc quan và tin tưởng là linh hồn của sự gắn kết. Chúng ta phải chấp nhận nguy cơ dễ bị tổn thương nếu muốn gắn kết với người khác. Tuy nhiên, do không bao giờ có thể thu nhập đủ dữ liệu để tin tưởng tuyệt đối vào bất kỳ ai nên chúng ta phải chấp nhận rủi ro khi tin tưởng họ. Chúng ta cũng cần lạc quan trong cuộc sống để đến cuối cùng chúng ta nhận ra tất cả thực tế đều có giá trị tích cực . Lạc quan cho phép chúng ta nhìn vào mặt tươi sáng của cuộc sống., ở đó chúng ta sẽ nhìn thấy chiếc bánh vòng tròn thay vì chỉ nhìn thấy một cái lỗ.  

Sự Ngây Thơ

Trẻ em quyến rũ và hấp dẫn một phần là do ngây thơ. Ngây thơ là cốt lõi đặc tính trong sáng hồn nhiên ở trẻ. Trẻ sống trong thực tại và hướng đến niềm vui. Trẻ chấp nhận những “câu hỏi hóc búa” của cuộc đời, theo cách nói của Christopher Morley. Sự “thánh thiện đến kỳ lạ” của trẻ chính là do trẻ không có ý niệm nào về đúng sai, tốt xấu.  

Trẻ em được định hướng cuộc sống. Lúc đầu, trẻ quan tâm đến mọi thứ nên rất khó để chọn bất cứ điều gì. Vậy rõ ràng là trẻ hoạt động mà thiếu định hướng. Trẻ đi vào những nơi cấm, chạm vào những thứ không an taon2 và nếm những chất độc hại. Đây là lý do trẻ cần được quan tâm, chăm sóc thường xuyên và cũng là lý do những người chăm sóc trẻ cần có phương pháp “giữ an toàn cho trẻ” trong nhà. Điều này đòi hỏi họ phải dành thời gian quan tâm đến trẻ. Nhưng có lúc những người hiền lành nhất trong số họ cũng sẽ bực tức. Tất nhiên, trẻ sẽ ngạc nhiên không hiểu sao họ lại khó chịu trong khi những gì mình đang nếm có vẻ rất thú vị và ngon lành đấy chứ! 

Người chăm sóc trẻ như người làm cha làm mẹ cần phải kiên nhẫn và thấu hiểu. Thiếu những phẩm chất này, họ sẽ kỳ vọng quá nhiều vào trẻ. Trong hầu hết các trường hợp ngược đãi thân thể mà tôi biết, cha mẹ ngược đãi con cái khi họ tin rằng con mình cố tình làm điều xấu xa. Họ cho rằng trẻ trưởng thành hơn so với tuổi của mình.  

Xu hướng liều lĩnh lao vào khu vực bị cấm thường được coi là bằng chứng về đặc tính nghịch ngợm bẩm sinh ở trẻ. Người ta đã lập luận rằng đặc tính này là kết quả của tội lỗi nguyên thủy mà Adam và Eve đã phạm phải. Học thuyết về tội lỗi nguyên thủy là nguồn gốc chính cho nhiều hành động nuôi dạy trẻ thô bạo và tàn nhẫn. Tuy nhiên, không có bằng chứng lâm sàng nào chứng minh cho hành vi sa đạo bẩm sinh ở trẻ em cả. 

Ngược lại, chính vì bảo vệ quá mức đặc tính ngây thơ và trong sáng ở trẻ mà cha mẹ gặp nhiều phiền phức. Trong ký ức của tôi, tôi nhớ có một  học sinh trường dòng, còn một năm nữa là đến ngày thụ phong, vẫn tin rằng phụ nữ có ba lỗ hở ở bộ phận sinh dục! Tôi cũng biết nhiều thiếu nữ không hề được dạy những kiến thức về giới tính nên đã vô cùng hoảng sợ khi bắt đầu có kinh nguyệt. 

Trẻ em cũng có thể học cách thao túng bằng việc giả vờ ngây thơ và vô tội. Giả câm giả điếc là một hình thức như thế. Giả vờ làm “cô gái tóc vàng hoe” là đặc trưng của sự ngây thơ giả tạo của tuổi trưởng thành. Đối với những trẻ sợ bị bỏ rơi thì việc khóc lóc hoặc van xin là cách giả ngây. Những hành vi đó giúp trẻ có thể trốn tránh sự trưởng thành, không biết chịu trách nhiệm và chấp nhận rủi ro. 

Sự ngây thơ và trong sáng của đứa trẻ diệu kỳ trong bạn có thể lả môt tài sản giúp bạn phục hồi. Đặc tính này nằm trong biểu hiện ngoan ngoãn, biểu hiện có thể dạy bảo được. Khi bạn bảo vệ “đứa trẻ bên trong” bị tổn thương của mình, đứa trẻ kỳ diệu sẽ xuất hiện. Bạn và đứa trẻ kỳ diệu ấy có thể cùng nhau học tập để tạo ra những trải nghiệm mới giúp bạn tiếp thêm sức mạnh. 

Tính Độc Lập

Tính phụ thuộc và cần nơi nương tựa là bản chất của trẻ chứ không phải do trẻ lựa chọn. Không giống như người lớn, trẻ không thể đáp ứng nhu cầu của mình nếu chỉ dựa vào nguồn nội lực, do đó trẻ cần nương tựa vào người khác để thỏa mãn các nhu cầu đó. Thật không may, vì phụ thuộc vào người khác nên trẻ rất dễ bị tổn thương. Trẻ thậm chí còn không biết mình cần gì hoặc cảm thấy gì. Cho dù kết quả có ra sao thì cuộc sống của trẻ ngay từ đầu đã được định hình bởi khả năng của những người chăm sóc đầu tiên trong việc nhận biết và đáp ứng những nhu cầu của trẻ ở mỗi giai đoạn của sự phát triển.  

Nếu “đứa trẻ bên trong” của những người chăm sóc chúng ta bị tổn thương thì họ không thể đáp ứng nhu cầu của “đứa trẻ bên trong” chính bản thân mình. Thay vào đó, hoặc họ sẽ tức giận vì sự thiếu thốn của “đứa trẻ bên trong” mình goặc sẽ cố gắng đáp ứng nhu cầu của bản thân bằng cách biến đứa trẻ ấy trở thành một phần mở rộng của chính họ. 

Đứa trẻ kỳ diệu phải sống phụ thuộc bởi vì nó đang trong quá trình trưởng thành, hay còn gọi là “chín chắn”. Mỗi giai đoạn phát triển là một bước tiến tới sự chín chắn thật sự của tuổi trưởng thành. Trẻ vẫn tiếp tục sống kể cả khi không có những nguồn lực cần thiết, đáp ứng nhu cầu của trẻ vào đúng thời điểm và theo trình tự thích hợp. Vậy là một sai lầm nhỏ ban đầu đã gây ra hậu quả khôn lường về sau. 

Sự trưởng thành không ngừng chính là đặc trưng của cuộc sống lành mạnh ở con người. Chính những đặc tính của thời thơ ấu như tôi đã mô tả như ngạc nhiên, phụ thuộc, hiếu kỳ, lạc quan đều rất quan trọng đối với sự phát triển và nở rộ của cuộc sống con người. 

Theo một nghĩa nào đó, chúng ta vẫn đang phụ thuộc vào cuộc sống của mình. Chúng ta luôn cần tình yêu và sự tương tác. Không ai có thể tự túc đến mức không cần một ai cả. Sự phụ thuộc của đứa trẻ kỳ diệu trong mỗi chúng ta cho phép chúng ta tạo dựng nên sự gắn kết và cam kết. Khi lớn lên, chúng ta muốn người khác cần đến mình. Tại một thời điểm nào đó trong quá trình phát triển lành mạnh ấy , chúng ta phải nuôi dưỡng và chăm sóc cho chính cuộc sống này. Đây là thiên hướng tiến hóa của chúng ta. Việc cân bằng giữa sự phụ thuộc và không phụ thuộc là vô cùng quan trọng. Khi bị tổn thương do những nhu cầu phụ thuộc trong sự phát triển bị quên lãng, “đứa trẻ bên trong” chúng ta hoặc sẽ trở nên tách biệt và rút lui, hoặc sẽ lệ thuộc và bế tắc. 

Cảm Xúc

Trẻ sơ sinh có hai trạng thái cảm xúc duy nhất là cười và khóc. Nhà Nhân Chủng Học Ashley Montagu viết: “Việc trẻ em cười và cảm thấy mọi việc đều hài hước  là điều hoàn toàn tự nhiên cho dù những điều đó là thật, là tưởng tượng hay do chính chúng sáng tạo ra. Tất cả trẻ con đều say mê truyện tranh.” Tính hài hước là một trong những nguồn tự nhiên sớm nhất và mạnh mẽ nhất của chúng ta. Các triết gia từ lâu đã chỉ ra rằng chỉ con người mới có năng khiếu cười (hay khả năng cười). 

Khiếu hài hước có giá trị sinh tồn với chúng ta trong cuộc sống; cuộc sống sẽ dễ chịu đựng hơn khi chúng ta có khiếu hài hước. 

Theo Montagu, trẻ em có khiếu hài hước từ khoảng 12 tuần tuổi. Nhìn vào khuôn mặt và đôi mắt của một em bé được yêu thương, chăm sóc, bạn sẽ thấy niềm vui tự nhiên này. Ngắm nhìn một nhóm trẻ chơi đùa cùng nhau, bạn sẽ cảm thấy sự vui tươi, sảng khoái trong tiếng cười của chúng. 

Niềm vui và sự phấn khích của một đứa trẻ có thể nhanh chóng bị tước đoạt. Nếu “đứa trẻ bên trong” người làm cha làm mẹ bị tổn thương, đánh mất tiếng cười thì họ cũng sẽ dễ khiến con cái mình như vậy. Họ sẽ khuyên con mình những câu như: “Đừng cười quá lớn”, “Hãy dừng trò ồn ào đó lại”, “Đừng có khoa trương nữa”, “Chúng ta vui đủ rồi đấy”, v.v... Nhiều người tự hỏi tại sao mình luôn cảm thấy rất khó để cười vui, nhảy nhót hoặc ca hát đúng nghĩa. Họ chỉ có thể làm được những điều đó khi uống say. Còn khi tỉnh táo, cơ bắp của họ như đông cứng lại. 

Những đứa trẻ phải kìm nén khi đang cười hoặc kìm nén khi cảm thấy vui vẻ sẽ học cách trở nên trâm ngâm và nghiêm khắc. Chúng thường sẽ trở thành những bậc cha mẹ, giáo viên hoặc nhà thuyết giáo cứng nhắc, những người không thể chịu được sự phấn khích và tiếng cười lớn của trẻ em.  

Đối lập với nụ cười là tiếng khóc. “Niềm vui của bạn chính là nỗi buồn được bộc lộ. Nơi mà tiếng cười của bạn vang lên cũng chính là nơi đôi khi chứa đầy nước mắt.” Nhà thơ Kahlil Gibran đã nói với chúng ta như thế đó. 

Con người là loài động vật duy nhất biết khóc (các loài động vật khác khóc nhưng nước mắt không tuôn rơi). The Ashley Montagu, việc khóc giúp chúng ta giải quyết các vấn đề về mặt tâm lý và xã hội giống như việc chúng ta cười vậy. Nếu tiếng cười và niềm vui lôi cuốn chúng ta đến với người khác, thì tiếng khóc lại dẫn chúng ta đến sự quan tâm và lòng trắc ẩn của người khác, và có đôi khi là của chính chúng ta. Điều này chứa đựng giá trị sinh tồn đặc biệt đối với trẻ sơ sinh. Những tiếng cười sảng khoái và ríu rít của trẻ kéo chúng ta lại gần nhau hơn, tạo nên mối liên kết cộng sinh mà mọi trẻ sơ sinh đều cần đến. Những giọt nước mắt lại là tín hiệu cho thấy trẻ đau hay khó chịu, khiến chúng ta phải nâng đỡ và an ủi trẻ. 

Là những biểu hiện cảm xúc có khả năng lôi kéo phản ứng từ người khác nên cười và khóc có lẽ đã có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển cộng đồng người ở mọi thời đại. Khóc đặc biệt đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa của chúng ta, với tư cách là những sinh vật có lòng nhân ái. Montagu viết: “Được tự do khóc  giúp con người sống khỏe mạnh và có xu hướng ảnh hưởng sâu sắc hơn đến lợi ích cảu người khác”.  

Nếu cảm thấy xấu hổ vì khóc thì trẻ em đang bị tổn thương nghiêm trọng trong quá trình phát triển của mình. Trong hầu hết các gia đình, tiếng khóc của đứa trẻ chạm đến nỗi buồn mà “đứa trẻ bên trong” bị tổn thương của cha mẹ chưa giải quyết được. Phần lớn những bản thể trẻ em trong người lớn chúng ta đều đã từng kìm nén không được khóc. 

Cha mẹ đã kìm nén tiếng khóc của con cái một cách có hệ thống với niềm tin rằng mình đang giúp con cái trở nên mạnh mẽ hơn. Điều này hiển nhiên là quá sai lầm. Bài viết này sẽ chẳng còn cần tiết nữa nếu tất cả chúng ta được phép bày tỏ hết những giọt nước mắt của mình.  

Kiên Cường

Kiên cường là khả năng hồi phục sau những khó khăn do môi trường gây ra. Trẻ con bản chất rất kiên cường; càng trẻ con thì con người càng kiên cường. Chỉ cần quan sát một đứa trẻ tập ăn hoặc tập đi là chúng ta sẽ thấy rõ sự kiên cường của chúng. Tôi đã chứng kiên một cô bé 20 tháng tuổi cố gắng đứng dậy trên chiếc ghế dài. Mỗi lần gần như làm được rồi thì cô bé lại ngã bổ chừng. Một vài lần cô bé đã khóc trong giây lát, sau đó lại bắt đầu với công việc dang dở. Sau ít nhất năm lần thử, cô bé đã làm được và ngồi đó vài phút để tận hưởng thành quả của mình. Khi con chó to của tôi đi vào phòng, cô bé chăm chú quan sát rồi tụt khỏi ghế để xem xét sinh vật kỳ lạ này. Khi đến gần, con chó tinh nghịch húc nhẹ vào cô bé. Điều này làm cô bé rất khó chịu nên đã đánh bốp vào mũi con chó! Đây là con vật có kích thước gấp 3 lần mình nhưng cô bé vẫn vỗ vào mặt nó! Đó là lòng dũng cảm mà bằng bất kỳ cách nào bạn cũng nhìn ra. Quả thật, tất cả trẻ em đều can đảm. Người lớn chúng ta là những người khổng lồ so với bọn trẻ. Thay vì xem sự ngoan cường đó là hành vi sai trái hoặc hư đốn thì chúng ta nên xem đó là lòng can đảm. Trẻ em rất kiên cường và can đảm. Từ courageous – can đảm bắt nguồn từ từ cor - trái tim trong tiếng La tinh. Trẻ em có trái tim và là những nhà thám hiểm vô cùng can đảm. Rudolf Dreikurs, nhà tâm lý học vĩ đại theo liệu pháp Adlerian tin rằng tất cả trẻ em có hành vi sai trái đều không can đảm. Đánh mất trái tim trẻ tin rằng mình phải thao túng người khác thì mới có thể đạt được những nhu cầu của mình.  

Liên quan mật thiết đến tính kiên cường là tính linh hoạt trong hành vi, cho phép trẻ học các hành vi phù hợp để ứng phó với bất kỳ mô hình xã hội nào mà trẻ tiếp xúc. Sự linh hoạt đó là một đặc tính riêng của con người, trái ngược với hầu hết các loài động vật và là một dấu hiệu lành mạnh rõ nét của sức khỏe tâm thần. 

Tính kiên cường và linh hoạt tương tự cũng liên quan  đến khả năng thích ứng của chúng ta theo cách không lành mạnh. Tất cả những hành vi mà tôi đã chỉ ra ở “đứa trẻ bên trong” bị tổn thương đều là những hành vi để thích ứng. Sự kiên cường và linh hoạt của “đứa trẻ bên trong” chúng ta cho phép trẻ sống sót sau những bệnh tật, rối loạn và bỏ mặc về mặt tình cảm. Nhưng thật không may là chúng ta đã phải sử dụng năng lượng năng động và kiên cường ấy của mình để sinh tồn thay vì để phát triển và thể hiện khả năng của bản thân. 

Vì tính kiên cường là đặc tính cốt lõi trong con người thật sự của chúng ta nên có thể tìm lại nó nếu ta hồi sinh và bảo vệ “đứa trẻ bên trong” bị tổn thương. Việc này cần nhiều thời gian vì đứa trẻ bị tổn thương phải học cách tin tưởng vào sự bảo vệ của bản thể người lớn chúng ta. Khi trẻ cảm thấy được bảo vệ an toàn, điều kỳ diệu và khả năng phục hồi tự nhiên của trẻ sẽ bắt đầu xuất hiện rồi sau đó sẽ nở rộ. 

Vui Chơi Tự Do

Trẻ em nhận thức được tự do bằng bản năng và khi cảm thấy an toàn, trẻ sẽ hoạt động đầy tự do. Những đặc tính như tự do và tự phát hình thành nên cấu trúc của các trò chơi. Plato đã nhận thấy hình thái vui chơi thực sự mà trẻ em cần trong trò bật nhảy, một trò liên quan đến việc thử nghiệm các giới hạn của trọng lực. Chơi tự do là cách một đứa trẻ vượt qua sự lặp lại của thói quen đơn thuần. Khi lớn lên, chúng ta thường đánh mất tính chất này của việc vui chơi và chuyển sang đánh giá nó là phù phiếm, nghĩa là đối với trẻ nhỏ thì không sao, nhưng đối với người lớn thì không nên. Trên thực tế, nhiều người lớn coi việc vui chơi là sự nhàn rỗi và sự nhàn rỗi được coi là điều không tốt, giống như cách ví von trong câu tục ngữ “Nhàn cư vi bất thiện”. 

Thật không may, ở một số nơi như Hoa Kỳ đã biến sự vui chơi tự do và không gò bó thành một hoạt động có mục đích thắng thua mạnh mẽ. Vui chơi tự do đích thực là một hoạt động của niềm vui và sự thích thú thuần túy. Trong các giai đoạn phát triển sau này, vui chơi tự do là để vui, để tạo ra kỹ năng và tinh thần thể thao nếu là chơi một trò chơi cụ thể nào đó. 

Vui chơi tự do là một phần bản chất thiết yếu của chúng ta. Tất cả các loài động vật đều vui chơi nhưng hoạt động vui chơi ở trẻ em có phạm vi rộng hơn nhiều. Ashley Montagu viết: “Trò chơi của trẻ em là một bước nhảy vọt của trí tưởng tượng, vượt xa khả năng của bất kỳ sinh vật nào khác”. Trí tưởng tượng có vai trò thiết yếu trong việc vui chơi của trẻ. Tôi nhớ những sáng tạo giàu trí tưởng tượng cảu mình khi còn nhỏ: Hầu hết chúng là những bước chuẩn bị cho cuộc sống trưởng thành, ở đó chúng ta đóng vai “người lớn” và tưởng tượng sẽ như thế nào khi trở thành người giống như bố mẹ. 

Đối với trẻ em, vui chơi tự do là một công việc nghiêm túc, là một phần của nền tảng cho cuộc sống sau này. Có lẽ nếu được phép vui chơi an toàn và thoải mái như những đứa trẻ thì chúng ta đã không phải viện đến những trò chơi thiếu tính sáng tạo khi trưởng thành. Kiểu chơi đó thực ra là một sự thay thế cho nhu cầu không được đáp ứng của tuổi thơ và chồng chất những lối “chơi kiểu người lớn” tích tụ lại. Có lẽ bạn đã từng nhìn thấy miếng dán sau xe ô tô với dòng chữ “kẻ nào có nhiều đồ chơi nhất khi chết là kẻ chiến thắng”. Sự thay đổi trong cách chơi của trẻ em như vậy sẽ ngăn cản chúng ta nhìn cuộc sống như một cuộc phiêu lưu tự do và không gò bó. 

Nếu xem thời thơ ấu là giai đoạn vui chơi tự do và sáng tạo, chúng ta có thể nhận thấy rằng làm người là phải vui chơi. Những thành tựu mà con người đạt được chính là “những bước nhảy vọt về trí tưởng tượng”, vốn là nguồn gốc tạo ra những phát minh, khám phá và những lí thuyết vỹ đại nhất của chúng ta. Như Nietzsche đã từng nhận xét, để trưởng thành, chúng ta phải khôi phục lại cảm giác háo hức khi vui chơi mà ai cũng đã có lúc nhỏ.  

Duy Nhất

Dù chưa trưởng thành nhưng một đứa trẻ vẫn có cảm giác toàn vẹn của cơ thể, của một bản thể tôi nguyên vẹn. Nói cách khác, trẻ cảm thấy được kết nối và hợp nhất trong chính bản thân mình. Cảm giác về sự toàn vẹn, hợp nhất và hoàn chỉnh là ý nghĩa thực sự của tình hoàn hảo và theo nghĩa này, mọi đứa trẻ đều hoàn hảo.  

Tính tổng thể hợp nhất cũng là điều kiện mỗi đứa trẻ trở nên đặc biệt, duy nhất và tuyệt vời. Chẳng có ai giống y hệt ai cả. Tính đặc biệt này khiến mọi đứa trẻ đều thực sự quý giá. Quý giá có nghĩa là “quý hiếm và có giá trị”. Đá quý và vàng đều quý giá nhưng trẻ em còn quý giá hơn thế nhiều. Trẻ đã ý thức rất rõ ràng về điều này ngay từ khi mới sinh ra, như Freud đã gọi đó là “Đứa trẻ đáng tôn kính”. 

Ý thức tự nhiên của trẻ về giá trị và phẩm giá cảu mình là nhất thời bởi nó đòi hỏi sự phản chiếu và lặp lại ngay lập tức từ người chăm sóc và nuôi dưỡng. Nếu người chăm sóc không phản ánh bằng tình yêu thương và đúng như con người thật của trẻ thì trẻ sẽ mất đi cảm giác đặc biệt và duy nhất về bản thân. 

Theo bản năng tự nhiên, trẻ con cũng có tâm hồn. Trong hiểu biết của tôi, sự toàn vẹn và tâm hồn đồng nghĩa với nhau. Trẻ em là những nhà thần bí ngây thơ. Bài thơ của Christopher Morley chỉ ra “Sự thần thánh diệu kỳ” của trẻ “vẫn được lưu giữ” nhưng đó là một tâm hồn thơ ngây và không phán xét. Sau này, nó sẽ là cốt lõi của một tâm hồn trưởng thành và biết suy nghĩ. 

Tâm hồn kết nối với phần sâu nhất và chân thực nhất trong chúng ta, đó chính là con người thật của chúng ta. Khi ta có tâm hồn, ta sẽ tiếp cận được với sự độc đáo và duy nhất của chính mình. Đó là bản thể cơ bản của chúng ta hay chính bản thể tôi. Tâm hồn cũng liên quan đến cảm giác kết nối và truyền đạt trong một điều gì đó lớn hơn chính chúng ta. Trẻ em là những tín đồ tự nhiên, chúng biết có điều gì đó vỹ đại hơn chính bản thân mình.  

Niềm tin của tôi là bản thể tôi tạo nên tinh thần cốt lõi của chúng ta. Khi một người có ý thức về bản thể tôi này, anh ta là một với chính mình và đang tự chấp nhận bản thân. Trẻ em có điều này một cách tự nhiên. Nhìn vào bất kỳ đứa trẻ lành mạnh nào, bạn cũng sẽ thất nó thực sự nói: “Tôi là chính tôi”. Điều thú vị là khi “Đức Chúa Trời hiện ra trong ngọn lửa cháy từ giữa bụi gai, Ngài đã nói với Moses tên của mình là Ta Là Đấng Tự Hữu (Xuất Hành 3:14). Ý thức sâu sắc nhất về tâm hồn của con người chính là bản thể tôi này, nó hợp nhất những phẩm chất đáng giá, cao quý và đặc biệt. Kinh Tân Ước chứa đựng rất nhiều câu chuyện Chúa Giê-su tìm đến “kẻ duy nhất”: Con chiên đi lạc, đứa con hoang đàng, con người xứng đáng được hưởng phần thưởng đầy đủ ngay cả vào giờ khắc cuối cùng của cuộc đời. “Kẻ duy nhất” là người sống với chính con người thực của mình, người mà chưa bao giờ tồn tại trước đó và sẽ không bao giờ xuất hiện một lần nữa sau này. 

Sự tổn thương trong tâm hồn lớn hơn bất cứ điều gì khác, khiến chúng ta trở thành những người lớn nhưng bên trong trẻ con luôn lệ thuộc và mang trong mình nỗi hổ thẹn. Câu chuyện về sự gục ngã của mỗi người đàn ông và mỗi người phụ nữ chính là câu chuyện về một đứa trẻ tuyệt vời, có giá trị, cao quý, đặc biệt đã đánh mất ý thức rằng “Tôi là chính tôi”. 

Yêu Thương 

Trẻ em vốn có khuynh hướng yêu thương và tình cảm. Tuy nhiên, đứa trẻ trước hết phải được yêu thương thì mới thương yêu được. Trẻ học cách yêu bằng cách được yêu. Montagu viết: “Trong tất cả các nhu cầu thuần túy của con người, nhu cầu được yêu thương là cơ bản nhất. Đó là một nhu cầu nhân văn, vượt qua tất cả các nhu cầu khác để làm cho chúng ta trở thành con người”. 

Không trẻ sơ sinh nào có khả năng yêu thương theo cách chín chắn và vị tha cả. Đúng hơn, trẻ yêu thương theo cách thức dành riêng cho lứa tuổi của mình. Sự phát triển lành mạnh của một đứa trẻ phụ thuộc vào người sẽ yêu thương và chấp nhận trẻ vô điều kiện. Khi nhu cầu này được đáp ứng, năng lượng yêu thương của trẻ sẽ được giải phóng giúp trẻ có thể yêu thương người khác.  

Nếu không được yêu thương khi là chính mình, ý thức của trẻ về bản thể tôi sẽ bị cắt đứt. Bởi vì trẻ quá phụ thuộc, tính vị kỷ thái quá xuất hiện và con người thật của trẻ không bao giờ được bộc lộ ra. Những sự tàn phá mang tính trẻ con mà tôi gán cho “đứa trẻ bên trong” bị tổn thương là hậu quả của sự thích nghi với bản thể này. Việc không được yêu thương vô điều kiện khiến đứa trẻ phải chịu đựng những thiếu thốn sâu sắc nhất. Chỉ những tiếng vọng yếu ớt từ thế giới của những người khác mới thực sự đến được với bản thể người lớn có “đứa trẻ bên trong” thiếu thốn tình cảm và bị tổn thương. Nhu cầu tình yêu không bao giờ ngừng, cơn đói khát vẫn còn và “đứa trẻ bên trong” bị tổn thương cố gắng lấp đầy khoảng trống này theo những cách mà tôi miêu tả.  

Khi hồi sinh và nuôi dưỡng “đứa trẻ bên trong” đầy tổn thương là bạn đang cho nó sự đón nhận tích cực, vô điều kiện mà nó khao khát . Điều đó sẽ giải phóng để đứa trẻ nhận ra và yêu thương người khác bởi chính con người thật của họ.