Bài tập và đáp án môn hóa học lớp 8 chuyên đề phản ứng hóa học

Phần 1: Giới Thiệu về Phản Ứng Hóa Học

Phản ứng hóa học là một quá trình trong đó các chất phản ứng với nhau để tạo thành các chất mới. Đây là một trong những khái niệm cơ bản và quan trọng trong môn Hóa học, đặc biệt là đối với học sinh lớp 8. Hiểu rõ về các loại phản ứng hóa học, cũng như cách nhận biết và viết phương trình phản ứng, giúp học sinh nắm vững kiến thức nền tảng của môn Hóa học.

Nội dung chính

Trong chương trình Hóa học lớp 8, học sinh sẽ được học về các loại phản ứng hóa học cơ bản như phản ứng oxi hóa – khử, phản ứng trao đổi, phản ứng cộng, phản ứng phân hủy, v.v. Các bài tập trong chuyên đề này sẽ giúp học sinh củng cố kiến thức về các loại phản ứng này và cách giải quyết các bài tập liên quan đến phản ứng hóa học.

Phần 2: Các Loại Phản Ứng Hóa Học Cơ Bản

Trước khi đi vào các bài tập cụ thể, chúng ta cần ôn lại các loại phản ứng hóa học cơ bản mà học sinh lớp 8 cần biết:

2.1. Phản ứng oxi hóa – khử

Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học trong đó xảy ra sự thay đổi số oxi hóa của các nguyên tố tham gia. Trong phản ứng này, một chất sẽ bị oxi hóa (mất electron) và một chất khác sẽ bị khử (nhận electron).

Ví dụ:

2Fe + 3O₂ → 2Fe₂O₃ (Phản ứng oxi hóa – khử giữa sắt và oxy tạo thành oxit sắt III).

2.2. Phản ứng trao đổi (hay phản ứng thế)

Trong phản ứng trao đổi, hai chất phản ứng với nhau để tạo ra hai sản phẩm mới, trong đó các ion hoặc nguyên tử của các chất phản ứng đã thay đổi vị trí.

Ví dụ:

NaCl + AgNO₃ → NaNO₃ + AgCl (Phản ứng trao đổi giữa muối natri clorua và bạc nitrat tạo ra bạc clorua và muối natri nitrat).

2.3. Phản ứng phân hủy

Phản ứng phân hủy là phản ứng mà một chất bị phân hủy thành nhiều chất đơn giản hơn dưới tác động của nhiệt hoặc tác nhân hóa học.

Ví dụ:

2H₂O₂ → 2H₂O + O₂ (Phản ứng phân hủy của hidro peroxit thành nước và oxy).

2.4. Phản ứng cộng

Phản ứng cộng là phản ứng trong đó hai hoặc nhiều chất kết hợp với nhau tạo thành một chất mới.

Ví dụ:

H₂ + Cl₂ → 2HCl (Phản ứng cộng giữa hiđro và clo tạo thành khí hidro clorua).

2.5. Phản ứng thế

Phản ứng thế là phản ứng trong đó một nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử trong một hợp chất bị thay thế bởi một nguyên tố khác.

Ví dụ:

Zn + CuSO₄ → ZnSO₄ + Cu (Phản ứng thế giữa kẽm và đồng(II) sulfat, kẽm thay thế đồng trong hợp chất).

Phần 3: Các Bài Tập Về Phản Ứng Hóa Học

Bài Tập 1: Phản Ứng Oxi Hóa – Khử

Câu hỏi: Viết phương trình phản ứng và chỉ ra chất bị oxi hóa, chất bị khử trong các phản ứng sau:

2Na + Cl₂ → 2NaCl
2Fe + 3O₂ → 2Fe₂O₃
4Fe + 3O₂ → 2Fe₃O₄

Đáp án:

Phương trình phản ứng:
$2 N a + C l_{2} \to 2 N a Cl$
- Chất bị oxi hóa: Natri (Na) (Natri mất electron, từ 0 trở thành +1).
- Chất bị khử: Clo (Cl₂) (Clo nhận electron, từ 0 trở thành -1).
Phương trình phản ứng:
$2 F e + 3 O_{2} \to 2 F e_{2} O_{3}$
- Chất bị oxi hóa: Sắt (Fe) (Sắt mất electron, từ 0 trở thành +3).
- Chất bị khử: Oxy (O₂) (Oxy nhận electron, từ 0 trở thành -2).
Phương trình phản ứng:
$4 F e + 3 O_{2} \to 2 F e_{3} O_{4}$
- Chất bị oxi hóa: Sắt (Fe) (Sắt mất electron, từ 0 trở thành +2 trong Fe₃O₄).
- Chất bị khử: Oxy (O₂) (Oxy nhận electron, từ 0 trở thành -2 trong Fe₃O₄).

Bài Tập 2: Phản Ứng Trao Đổi

Câu hỏi: Viết phương trình phản ứng trao đổi sau và xác định các chất tham gia phản ứng:

NaCl + AgNO₃ → NaNO₃ + AgCl
Na₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + 2NaCl

Đáp án:

Phương trình phản ứng:
$N a Cl + A g N O_{3} \to N a N O_{3} + A g Cl$
- Các chất tham gia phản ứng: Natri clorua (NaCl), bạc nitrat (AgNO₃).
- Sản phẩm phản ứng: Natri nitrat (NaNO₃) và bạc clorua (AgCl).
Phương trình phản ứng:
$N a_{2} S O_{4} + B a C l_{2} \to B a S O_{4} + 2 N a Cl$
- Các chất tham gia phản ứng: Natri sunfat (Na₂SO₄) và bari clorua (BaCl₂).
- Sản phẩm phản ứng: Bari sunfat (BaSO₄) và natri clorua (NaCl).

Bài Tập 3: Phản Ứng Phân Hủy

Câu hỏi: Viết phương trình phản ứng phân hủy sau và giải thích sự thay đổi của các chất tham gia:

H₂O₂ → H₂O + O₂
CaCO₃ → CaO + CO₂

Đáp án:

Phương trình phản ứng:
$2 H_{2} O_{2} \to 2 H_{2} O + O_{2}$
- Phản ứng này là phản ứng phân hủy của hidro peroxit thành nước và oxy.
- Chất tham gia phản ứng là hidro peroxit (H₂O₂), và các sản phẩm là nước (H₂O) và oxy (O₂).
Phương trình phản ứng:
$C a C O_{3} \to C a O + C O_{2}$
- Phản ứng này là phản ứng phân hủy của canxi cacbonat thành canxi oxit và khí CO₂.
- Chất tham gia phản ứng là canxi cacbonat (CaCO₃), và các sản phẩm là canxi oxit (CaO) và khí cacbon dioxit (CO₂).

Bài Tập 4: Phản Ứng Cộng

Câu hỏi: Viết phương trình phản ứng cộng giữa hidro và oxy, giải thích sự hình thành sản phẩm.

H₂ + O₂ → H₂O

Đáp án:

Phương trình phản ứng:
$2 H_{2} + O_{2} \to 2 H_{2} O$

Phản ứng này là phản ứng cộng giữa hidro (H₂) và oxy (O₂) để tạo ra nước (H₂O).
Trong phản ứng này, hai phân tử hidro kết hợp với một phân tử oxy để tạo thành hai phân tử nước.

Bài Tập 5: Phản Ứng Thế

Câu hỏi: Viết phương trình phản ứng thế giữa kẽm và đồng(II) sulfat:

Zn + CuSO₄ → ZnSO₄ + Cu

Đáp án:

Phương trình phản ứng:
$Z n + C u S O_{4} \to Z n S O_{4} + C u$

Phản ứng này là phản ứng thế, trong đó kẽm (Zn) thay thế đồng (Cu) trong hợp chất đồng(II) sulfat (CuSO₄) để tạo ra kẽm sulfat (ZnSO₄) và đồng kim loại (Cu).

Phần 4: Bài Tập Tổng Hợp

Câu hỏi 1: Hãy viết phương trình phản ứng hóa học và xác định loại phản ứng (oxihóa – khử, trao đổi, phân hủy, cộng, thế) trong các phản ứng sau:

2Na + Cl₂ → 2NaCl
2Fe + 3O₂ → 2Fe₂O₃
H₂O₂ → H₂O + O₂

Câu hỏi 2: Viết phương trình hóa học và xác định các chất tham gia phản ứng trong các phản ứng sau:

NaCl + AgNO₃ → NaNO₃ + AgCl
CaCO₃ → CaO + CO₂

Đáp án:

Phản ứng 1:
Phương trình: $2 N a + C l_{2} \to 2 N a Cl$
Loại phản ứng: Phản ứng oxi hóa – khử.
Các chất tham gia: Natri (Na) và clo (Cl₂).
Phản ứng 2:
Phương trình: $2 F e + 3 O_{2} \to 2 F e_{2} O_{3}$
Loại phản ứng: Phản ứng oxi hóa – khử.
Các chất tham gia: Sắt (Fe) và oxy (O₂).
Phản ứng 3:
Phương trình: $H_{2} O_{2} \to H_{2} O + O_{2}$
Loại phản ứng: Phản ứng phân hủy.
Các chất tham gia: Hidro peroxit (H₂O₂).