WTO là chữ viết tắt của Tổ chức Thương mại Thế giới (World Trade Organization) - tổ chức quốc tế duy nhất đưa ra những nguyên tắc thương mại giữa các quốc gia trên thế giới. Trọng tâm của WTO chính là các hiệp định đã và đang được các nước đàm phán và ký kết.

WTO được thành lập ngày 1/1/1995, kế tục và mở rộng phạm vi điều tiết thương mại quốc tế của tổ chức tiền thân, GATT - Hiệp định chung về Thuế quan Thương mại. GATT ra đời sau Chiến tranh Thế giới lần thứ II, khi mà trào lưu hình thành hàng loạt cơ chế đa biên điều tiết các hoạt động hợp tác kinh tế quốc tế đang diễn ra sôi nổi, điển hình là Ngân hàng Quốc tế Tái thiết và Phát triển, thường được biết đến như là Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) ngày nay.

Qúa trình phát triển từ GATT 1947 lên WTO:

Hiến chương La Havana và ITO

Sự ra đời của GATT 1947

WTO và GATT 1994

GATT 1947: hiệp định thương mại đa biên đầu tiên trên thế giới

Câu hỏi đặt ra: Tại sao chỉ tạo ra GATT 1947 là 1 hiệp định trong khi có thể thành lập đc các tổ chức quốc tế thiết chế chặt chẽ hơn? (WB, IMF...) 

Trả lời: Câu chuyện thành lập tổ chức ITO (1945)- Hiến chương La Havana là luật lệ cho sự tồn tại và hoạt động của ITO.

1. Sự ra đời và phát triển của WTO

1.1. Hiến chương La Havana và ITO

a, Bối cảnh nền thương mại toàn cầu

Các quốc gia áp dụng chính sách bảo hộ sx trong nước rất phổ biến

Một số quốc gia thất bại trong việc tạo ra các khu vực thương mại tự do 

Không có định chế thương mại quốc tế điều chỉnh thương mại quốc tế

Cần phải thiết lập và tổ chức lại hệ thống thương mại toàn cầu với 1 thiết chế pháp lý

b, Cơ sở pháp lý đầu tiên

Anh và Hoa Kỳ bổ sung vào Hiến Chương Đại Tây Dương nguyên tắc: tự do thương mại (cùng với 8 nguyên tắc khác)

Hội nghị Bretton Woods 1944 không đi đến thành lập một thiết chế thương mại (chỉ có IMF và WB ra đời)

c, Qúa trình lịch sử 

Từ 1946 - 1948: ECOSOC tổ chức “Hội nghị Thế giới về Thương mại và Việc Làm” theo đề nghị của Hoa Kỳ

Thành phần: 53 bước tham gia

Thông qua Hiến chương La Havana

Dự định thành lập ITO lấy Havana làm cơ sở pháp lý đề hoạt động 

Tổng kết:

Hiến chương Havana không được phê chuẩn bởi Mỹ và 1 số quốc gia khác (Nguyên nhân Mỹ không phê chuẩn: Chính sách bảo hộ)

ITO cũng không ra đời

1.2. Sự ra đời của GATT 1947: GATT 1947: Lấy từ phần thứ 4 của Hiến Chương La Havana

a, Lịch sử ra đời GATT 1947

4-10/1947: Đàm phán đa phương về cắt giảm thuế quan

Thành phần: 23 quốc gia

Sáng kiến: Mỹ

=> Hiệp định chung về Thuế quan và thương mại (GATT 1947)

b, Phạm vi điều chỉnh: Chỉ có TMHH (thương mại hàng hóa), không có TMDV (thương mại dịch vụ)

c, Hiệu lực: 1/1/1948, bao gồm 38 điều khoản. GATT 1947 là khuôn khổ pháp lý đa phương đầu tiên và duy nhất điều chỉnh TMQT đến 1/1/1995

=> 1/1/1995: ngày ra đời WTO, ngày bắt đầu có hiệu lực của GATT 1994

1.3. Sự ra đời của WTO

Câu hỏi đặt ra: Tại sao lại cần có sự ra đời của WTO?

Trả lời:

Phạm vi áp dụng: Mở rộng phạm vi điều chỉnh cho TMHH, TMDV, SHTT: GATT 1947 chỉ điều chỉnh TMHH

Cơ chế giải quyết tranh chấp: GATT 1947 có quy định giải quyết tranh chấp rất rời rạc, lỏng lẻo, không có một cơ chế riêng biệt. Vì vậy, người ta mong muốn tạo ra 1 cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại nhanh hơn, năng động hơn, ít bị tắc nghẽn, phán quyết được đảm bảo thực hiện hơn. 

GATT 1947 chỉ là hiệp định, không có hệ thống thiết chế kèm theo => Cần 1 tổ chức được thiết lập ra với mối quan hệ chặt chẽ (WTO làm được)

Các hiệp định của WTO mang tính chất đồng bộ và đầy đủ hơn.

a, Sự khác biệt GATT 1947 và WTO

WTO:

Là một tổ chức liên chính phủ thường trực, có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, có ban thư ký

Các Hiệp định của WTO là cố định và đầy đủ

Được áp dụng cho TMHH, TMDV, SHTT...

Cơ chế giải quyết nhanh hơn, năng động hơn, ít bị tắc nghẽn, phán quyết được đảm bảo thực hiện hơn

GATT 1947:

Là một loạt các quy định, hiệp định đa biên không có nền tảng về thể chế

Các hiệp định được đưa vào thực hiện trên cơ sở tạm thời

Được áp dụng chỉ với TMHH

b, Lịch sử ra đời

Tiền thân của WTO là Hiệp định chung về Thuế quan và mậu dịch năm 1947 (GATT 1947)

Ngày 15/4/1994, tại Marakesh, vòng đàm phán thứ 8 tại Uruguay của GATT, 123 quốc gia đã ký hiệp định thành lập tổ chức ™ thế giới WTO

WTO ra đời và đi vào hoạt động từ ngày 1/1/1995

=> VN là thành viên thứ 150; WTO hiện nay có 164 thành viên

2. Sự khác nhau giữa hiệp định đa biên và nhiều bên

Điều 2 Hiệp định Marakesh (đa biên); khoản 3 (nhiều bên):

Đa biên: ràng buộc tất cả các quốc gia thành viên

Nhiều bên: ai tham gia mới chịu sự ràng buộc 

?1: Căn cứ để khẳng định biểu cam kết hay nghị định thư về việc gia nhập là phần không tách rời của hiệp định? 

Biểu cam kết là phần k tách rời của hiệp định GATT (khoản cuối điều 2 Hiệp định GATT). 

Mà GATT nằm trong phụ lục hiệp định Maraket => có giá trị pháp lý ràng buộc như các hiệp định đa biên

?2: Thứ tự hiệu lực giữa các Hiệp định trong khuôn khổ WTO không?

=> Không, hiệu lực như nhau

3. Mối quan hệ về hiệu lực GATT 1994 và GATT 1947

GATT 1994 chứa đựng toàn bộ quy định của GATT 1947, bên cạnh đó vẫn có các quy định khác. Vì vậy, 2 hiệp định này độc lập và tồn tại song song.

Căn cứ: Khoản 4 điều 2 Marrakesh.