Nền kinh tế xanh (Green economy) là một hệ thống kinh tế phát triển bền vững và giảm thiểu tác động của hoạt động sản xuất và tiêu dùng đến môi trường. Nền kinh tế xanh nhằm tăng cường sự liên kết giữa kinh tế, xã hội và môi trường, đảm bảo phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống của con người trong bối cảnh bảo vệ tài nguyên và giảm thiểu ô nhiễm.

Nền kinh tế xanh đặc biệt quan tâm đến sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, tăng cường hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm thiểu lượng chất thải, khí thải, ô nhiễm đất và nước. Nó cũng đề cao việc phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ mới có liên quan đến môi trường, như năng lượng tái tạo, công nghệ xanh, quản lý rác thải, vận chuyển công cộng và các sản phẩm và dịch vụ khác có tính bền vững cao.

Nền kinh tế xanh có thể tạo ra cơ hội cho sự phát triển kinh tế và giảm bớt sự phụ thuộc vào tài nguyên thô, đồng thời cải thiện chất lượng môi trường sống và đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại và tương lai.

Thuật ngữ "nền kinh tế xanh" được đưa ra lần đầu tiên bởi nhà kinh tế người Đức, Ernst Ulrich von Weizsäcker, trong cuốn sách "Factor Four: Doubling Wealth, Halving Resource Use" năm 1995. Sau đó, thuật ngữ này đã được phổ biến và sử dụng rộng rãi trong các diễn đàn quốc tế về môi trường và phát triển bền vững.

Các chương trình hợp tác quốc tế về kinh tế xanh

Dưới đây, chúng ta cùng điểm lại một số hiệp định và chương trình hợp tác quốc tế về kinh tế xanh:

Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu (2015): Hiệp định này được ký kết bởi 196 quốc gia nhằm giảm thiểu sự tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu dưới mức 2°C so với mức tiền công nghiệp và nỗ lực giảm tối đa dưới 1,5°C.

Chương trình Phát triển bền vững 2030 của Liên Hợp Quốc: Chương trình này bao gồm 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) và 169 chỉ tiêu nhằm thúc đẩy phát triển bền vững trên toàn cầu, bao gồm cả các mục tiêu liên quan đến nền kinh tế xanh.

Chương trình Hành động về biến đổi khí hậu (UNFCCC): Được tạo ra bởi Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Liên Hợp Quốc, chương trình này nhằm hỗ trợ các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á thực hiện các hoạt động đối phó với biến đổi khí hậu và thúc đẩy phát triển kinh tế xanh.

Chương trình Kinh tế xanh toàn cầu (GEC): Được thành lập bởi Liên Hợp Quốc và Tổ chức Công nghiệp Phát triển (UNIDO), chương trình này nhằm hỗ trợ các quốc gia đang phát triển thực hiện các hoạt động kinh tế xanh và giảm thiểu tác động của các hoạt động sản xuất đến môi trường.

Hiệp định Thượng Hải về chất lượng không khí (2013): Hiệp định này là một thỏa thuận giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc nhằm thúc đẩy hợp tác trong việc giảm thiểu và quản lý chất lượng không khí tại khu vực Đông Á.

Chính phủ các nước ủng hộ nền kinh tế xanh như thế nào ?

Chính phủ các nước đã thúc đẩy nền kinh tế xanh thông qua nhiều chính sách và biện pháp khác nhau, bao gồm:

Thúc đẩy đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo và tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng, đồng thời giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng hóa thạch.

Tạo ra các chính sách khuyến khích sử dụng các sản phẩm và dịch vụ xanh, như tăng thuế đối với các sản phẩm không thân thiện với môi trường và cung cấp các khoản tài trợ và ưu đãi cho các sản phẩm và dịch vụ có tính bền vững cao.

Khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện các hoạt động sản xuất và kinh doanh có tính bền vững cao, bao gồm các biện pháp tiết kiệm tài nguyên và giảm thiểu chất thải, sử dụng nguyên liệu tái chế và nguyên liệu thân thiện với môi trường.

Thúc đẩy các hình thức vận chuyển công cộng và giảm thiểu sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân.

Hỗ trợ phát triển các công nghệ xanh mới và ứng dụng chúng vào các lĩnh vực kinh doanh và sản xuất.

Xây dựng hệ thống quản lý môi trường và phát triển bền vững, đồng thời thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu và đào tạo về môi trường và phát triển bền vững.

Thúc đẩy quốc tế hóa nền kinh tế xanh thông qua các hiệp định và chương trình hợp tác quốc tế, đặc biệt là về biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

Những nỗ lực của Việt Nam

Nước ta đã ký kết và tham gia một số văn bản quốc tế liên quan đến kinh tế xanh, bao gồm:

Hiệp định khung Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (UNFCCC): Việt Nam là một trong các bên ký kết và tham gia Hiệp định khung UNFCCC từ năm 1994. Hiện nay, Việt Nam đã tham gia tất cả các Cuộc họp của các Bên (COP) kể từ COP1.

Hiệp định Paris về Biến đổi khí hậu: Việt Nam ký kết và thông qua Hiệp định Paris vào năm 2016 và cam kết giảm lượng khí thải trong nước bằng 8% đến 25% so với mức tăng trưởng bình thường đến năm 2030.

Kế hoạch Hành động Quốc gia (NDC) của Việt Nam: NDC là kế hoạch của Việt Nam về các biện pháp giảm lượng khí thải, tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và hỗ trợ tài chính từ quốc tế.

Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế xanh: Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế xanh từ năm 2012, với mục tiêu tăng cường sự bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững.

Luật Bảo vệ Môi trường 2020: Luật Bảo vệ Môi trường 2020 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2022, với nhiều quy định mới nhằm tăng cường quản lý và bảo vệ môi trường, khuyến khích các hoạt động kinh tế xanh.

Ngoài ra, Việt Nam cũng đã ký kết và tham gia một số văn bản quốc tế khác về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, như Hiệp định về Đa dạng sinh học (CBD), Hiệp định về Các loài chim di cư (CMS), và Thỏa thuận Paris về Tài nguyên Gen (Nagoya Protocol).

Các hành động cụ thể

Chính phủ Việt Nam đã có nhiều hành động về kinh tế xanh nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững và giảm thiểu tác động đến môi trường. Dưới đây là một số hành động đáng chú ý:

Quy hoạch phát triển kinh tế xanh: Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều quy hoạch và kế hoạch nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, bao gồm Quy hoạch Phát triển Kinh tế-Xã hội Việt Nam đến năm 2030, Quy hoạch phát triển vùng đồng bằng sông Cửu Long và Quy hoạch phát triển đô thị bền vững.

Ưu đãi thuế và hỗ trợ tài chính: Chính phủ Việt Nam đã cung cấp các chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ tài chính cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh và đầu tư vào các dự án kinh tế xanh. Các chính sách này bao gồm miễn thuế hoàn toàn hoặc giảm thuế cho các sản phẩm và dịch vụ xanh, hỗ trợ tài chính cho các dự án năng lượng tái tạo và xử lý rác thải.

Thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo: Chính phủ Việt Nam đã đưa ra mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo trong tổng sản lượng điện lên 10% vào năm 2020 và 20% vào năm 2030. Chính phủ cũng đã triển khai nhiều chính sách khuyến khích đầu tư vào các dự án điện mặt trời, điện gió và các nguồn năng lượng tái tạo khác.

Quản lý và giảm thiểu ô nhiễm môi trường: Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp để quản lý và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bao gồm đầu tư vào các công nghệ xử lý nước thải, phát triển các khu công nghiệp xanh, tăng cường quản lý và giám sát chất lượng không khí.

Doanh nghiệp tại Việt Nam phát triển nền kinh tế xanh 

Để góp phần phát triển nền kinh tế xanh, các doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam có thể làm những điều sau đây:

Đẩy mạnh đầu tư vào các giải pháp công nghệ xanh và thân thiện với môi trường: Các công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường như năng lượng tái tạo, xe điện, hệ thống quản lý nước, hệ thống xử lý rác thải hiệu quả, và các giải pháp tiết kiệm năng lượng có thể được đầu tư và triển khai.

Thúc đẩy sử dụng nguồn năng lượng tái tạo: Các doanh nghiệp có thể sử dụng năng lượng tái tạo như mặt trời, gió, nước để cung cấp điện cho hoạt động sản xuất của mình. Điều này sẽ giúp giảm thiểu khí thải, tiết kiệm chi phí và giúp tăng cường hình ảnh thương hiệu của doanh nghiệp.

Tăng cường quản lý tài nguyên: Các doanh nghiệp có thể giảm thiểu lượng rác thải và tiêu thụ nước bằng cách sử dụng các công nghệ tiết kiệm tài nguyên, phân loại rác thải và sử dụng nước tái sử dụng. Điều này sẽ giúp tăng hiệu quả sản xuất, giảm thiểu chi phí và tạo ra lợi ích môi trường.

Xây dựng chính sách và quy định thúc đẩy phát triển kinh tế xanh: Các doanh nghiệp có thể hợp tác với các tổ chức chính phủ và phi chính phủ để đẩy mạnh việc tạo ra các chính sách hỗ trợ, cải tiến quy định và thúc đẩy phát triển kinh tế xanh. Điều này sẽ giúp tạo ra môi trường kinh doanh có lợi cho các doanh nghiệp phát triển kinh tế xanh.

Thúc đẩy nhận thức về bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên bền vững: Các doanh nghiệp có thể tổ chức các chương trình giáo dục, đào tạo và thực hiện các hoạt động xã hội để tăng cường nhận thức về việc bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên bền vững.

Áp dụng công nghệ xanh: Các doanh nghiệp có thể đầu tư vào các công nghệ xanh nhằm tối ưu hóa quá trình sản xuất và giảm thiểu tác động đến môi trường. Ví dụ như sử dụng máy móc công nghệ cao, hệ thống tái chế nước thải, điện mặt trời, hệ thống điều hòa năng lượng tiết kiệm.

Tăng cường quản lý và giám sát: Các doanh nghiệp cần chú trọng đến việc quản lý và giám sát các hoạt động của mình để đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường. Ví dụ như quản lý chất thải, nước thải, khí thải và kiểm soát tiêu thụ năng lượng.

Phát triển sản phẩm và dịch vụ xanh: Các doanh nghiệp có thể phát triển các sản phẩm và dịch vụ xanh nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng và tăng cường giá trị cạnh tranh. Chẳng hạn như sản xuất và cung cấp sản phẩm tái chế, sản phẩm sử dụng năng lượng tái tạo, và các dịch vụ vận chuyển xanh.

Xây dựng hệ thống quản lý môi trường: Các doanh nghiệp có thể áp dụng các tiêu chuẩn và hệ thống quản lý môi trường như ISO 14001 để quản lý và giảm thiểu tác động của hoạt động sản xuất đến môi trường.

Hợp tác với các đối tác kinh doanh khác: Các doanh nghiệp có thể hợp tác với các đối tác kinh doanh khác để thúc đẩy phát triển kinh tế xanh. Ví dụ như hợp tác với các nhà cung cấp năng lượng tái tạo, các nhà đầu tư vào các dự án kinh tế xanh và các tổ chức phi chính phủ hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Trên thế giới hiện nay, việc phát triển kinh tế xanh đã trở thành xu hướng chung của các quốc gia. Việt Nam cũng không ngoại lệ, khi nền kinh tế của đất nước đang phát triển mạnh mẽ và đang đứng trước những thách thức về môi trường. Để đối phó với những thách thức đó, các doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế xanh tại Việt Nam.

Từ việc đầu tư vào công nghệ xanh và sử dụng nguồn năng lượng tái tạo đến việc tăng cường quản lý tài nguyên và xây dựng chính sách hỗ trợ, các doanh nghiệp có thể đóng góp tích cực vào việc tạo ra một môi trường kinh doanh thân thiện với môi trường. Đồng thời, tăng cường nhận thức về bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên bền vững cũng là một trong những cách hiệu quả để các doanh nghiệp thúc đẩy phát triển kinh tế xanh tại Việt Nam.