Nhìn vào văn học Việt Nam giai đoạn hiện nay, không khó để chúng ta tìm thấy cái tên Nguyễn Ngọc Tư như một trong những cây bút nổi bật, để lại nhiều nhất những dấu ấn cá nhân đậm nét trong từng sáng tác của mình. Cô Tư để mạnh mẽ những chữ ký riêng của mình đến nỗi, thỉnh thoảng có ai đó sẽ cho rằng cô ấy một màu, không thoát li ra khỏi những mẫu khuôn mà cô đã dập sẵn cho những thiên truyện của mình dẫu cho nếu như theo dõi xuyên suốt quá trình sáng tác của tác giả này, người ta sẽ không ít lần thấy Nguyễn Ngọc Tư thực sự đã có những đổi thay. Nhưng nhìn từ chiều hướng ngược lại, việc một tác giả ghi lại được những dấu ấn đậm đà tính cá thể cũng chính là một trong những đặc trưng tiêu biểu của phong cách ngôn ngữ văn chương. Nguyễn Ngọc Tư đã thực sự làm rất rất tốt điều đó, bởi lẽ, từng trang từng trang mà chúng ta đọc ở Nguyễn Ngọc Tư, là từng mảnh đời, từng kiếp người, từng hoàn cảnh đậm đà hình ảnh sông nước Nam Bộ được thể hiện. Cũng đúng thôi, bởi bản chất cô Tư là một người dân bình thường, một người con của vùng đất ấy, thì trách sao được trong những sáng tác của mình, nhà văn này đưa ngòi bút đến đối tượng văn hoá ấy. Tập truyện ngắn Cánh đồng bất tận với rất nhiều những câu chuyện nhỏ bên trong đã thực sự làm hiển hiện trong mắt người đọc một hình ảnh miền quê Nam Bộ.

Cánh đồng bất tận là tên một truyện ngắn và đồng thời cũng là tên của một quyển sách của Nguyễn Ngọc Tư được xuất bản bởi nhà xuất bản Trẻ. Một tác phẩm không quá đồ sộ với chỉ 220 trang trong khổ 13 x 20cm nhưng những dư âm mà nó để lại trong lòng độc giả thực sự rất đáng nể. Từng câu chuyện trong đấy sẽ mang chúng ta ngược dòng của nỗi nhớ, của những khoảng lặng chìm trong tình – hận, rồi cả những hoài niệm, kí ức. Tất cả những dư vị cảm xúc ấy, nó không bùng nổ, nó nhất nhất không là một ngọn lửa bập bùng, cũng không nhất nhất là một niềm cảm xúc thâu tóm mói tri nhận của người đọc ngay từ những phút giây đầu tiên. Mà ở đó là những cảm xúc len lỏi, những sẽ khẽ khàng và nhẹ nhàng đi sâu vào từng nơ ron thần kinh, từng nhịp thở hổn hển vì những xúc cảm mà nó mang lại. Đó có thể là hình ảnh một người cha dượng mãi tìm con riêng của vợ với tất cả sự yêu thương chân thành và đâu đấy là khao khát được minh cho sạch nỗi hàm oan đối sử tàn tệ với con riêng của vợ mình. Hình ảnh người đàn ông ấy, chấp nhận cả những tiếng xấu bủa vây chỉ với một mục đích là được lên truyền hình để nói vài câu nhắn nhủ đến cô gái Cải ơi về nhà đã thực sự làm người ta xúc  động. Đâu đấy chúng ta thấy được sự chân chất, mộc mạc của chính những người nông dân miền sông nước mang đến.

Nhưng diễn nhiên, nếu nói những tác phẩm mà Nguyễn Ngọc Tư mang lại mà đặc biệt là tập truyện Cánh đồng bất tận mạng nặng dấu ấn Nam bộ thì không phải chỉ nằm ở hình tượng những người nông dân ấy. Đó phải là cái không gian mà Nguyễn Ngọc Tư khéo léo xây nên trong tác phẩm của mình. Một không gian thế nào sẽ đậm đà nhất cho hình ảnh miền Tây Nam của Tổ quốc, phải rồi, dòng sông. Không khó để bắt gặp hình ảnh của dòng sông trong xuyên suốt tập truyện Cánh đồng bất tận. Và hình ảnh này còn trở đi trở lại trong những sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư. Đến nỗi, chủ đề về sông trong các sáng tác của Nguyễn Ngọc Tư trở thành một đề tài lớn thu hút giới nghiên cứu. Đọc truyện ngắn Dòng nhớ bên trong tập truyện, ta phần nào thấy được hình ảnh con sông ấy. Con sông ấy gắn với một chuyện tình, con sông ấy với chính sự bấp bênh của những kiếp người lam lũ nơi ấy đã khiến cho mối tính tưởng chừng đẹp đẽ bỗng chốc hoá tàn tro. Để rồi, một người mẹ chỉ vì muốn được ở bên con trai mình, đã bằng lòng với vai diễn của một kẻ điên, cất cái cuộc đời trôi nỗi trên dòng lại để có thể nhìn thấy con mình hàng ngày. Dòng sông ấy chính là sự trôi nổi, sự bấp bênh của những kiếp người. Nhưng dòng sông ấy, cũng hệt như cách tác giả đặt tên cho tác phẩm, đó là một dòng nhớ. Đó chính là những khoảnh kí ức đẹp đẽ nhất, là những hoài niệm nhớ nhung người ta dành cho một thời đã qua, và hơn thế nữa, đó là sự hoài mong về một mối tình đã lỡ cũng như những vết tích tàn dư mà nó vô tình để lại trong tâm tưởng của những con người đó suốt phần đời còn lại.

Và Tất nhiên rồi, làm sao có thể bỏ qua truyện ngắn được lấy tên làm tên quyển sách, một trong những sáng tác nổi bật mà nhắc đến tên tuổi Nguyễn Ngọc Tư thì ta không thể bỏ qua. Cánh đồng bất tận tác phẩm này thực sự đã được sinh ra để minh chứng cho tài năng của Nguyễn Ngọc Tư, và thực sự, nó thuộc về không gian văn hoá miền quê Nam Bộ. Là cánh đồng, là dòng sông, là những kiếp người bất hạnh. Cánh đồng bất tận đưa chúng ta về cái Miền Tây ấy, sống thứ cái cảm giác lênh đênh sông nước để mưu sinh. Hình ảnh người cha hận người vợ của mình để rồi gieo rắc những khổ đau lên những người phụ nữ khác. Sau cùng, chính mắt ông phải chứng kiến cảnh tượng đau đến tột cùng của cô con gái mình. Nhưng khi đề cập đến những điều làm nên sự Nam Bộ tuyệt đối trong những sáng tác của cô Tư, đó chính là không gian. Một cánh đồng bao la, những đàn vịt chạy đồng, những dòng sông mà không biết đâu là bến bờ của con thuyền lênh đênh kiếm sống ấy, đó chính là không gian văn hoá. Và chính những điều đó đã khơi gợi trí tưởng tượng của người đọc một cách sinh động nhất, để chúng ta hoàn toàn có thể thấu cảm trước những cảm xúc mà họ cũng đang có được, để rồi tri nhận nó một cách hoàn hảo nhất. Dòng sông ấy, cánh đồng ấy, không gian ấy chính là những nỗi nhớ, những nỗi day dứt mãi hoài không thôi trong trái tim của từng nhân vật. Chính những cảnh tượng cứ lẩn quẩn đi lại trong tâm trí ấy đã làm cho những mạch cảm xúc bên trong nhân vật đến thật tự nhiên, thật chân thật.

Tập truyện Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư

Ngôn ngữ mà cô Tư sử dụng trong những sáng tác của mình cũng phẩn nào khiến cho màu sắc văn hoá này đậm đà chất đồng quê Nam Bộ đến vậy. Hầu như rất nhiều từ địa phương trong từng câu của nhân vật, rồi cả cái cách Nguyễn Ngọc Tư miêu tả từng chút từng chút một, nó thực sự là như vậy. Phương ngữ vẫn là một trong những phương tiện hữu hiệu nhất để người khác có thể hiểu được hơn những giá trị văn hoá của một vùng miền nào đó, vậy thì có là vấn đề gì đâu khi Nguyễn Ngọc Tư quy mô hoá nó lên thành những trang sách, giàu đẹp thế cơ mà.

Chung quy lại, bỏ qua việc liệu Nguyễn Ngọc Tư đang quá một màu, quá an toàn trong những sáng tác của mình hay là cô đã tạo nên một chữ kí riêng đậm nét. Chỉ biết rằng, thông qua ấn phẩm Cánh đồng bất tận, bất kì độc giả nào từng tiếp xúc với nó, chắc hẳn sẽ luôn có trong phần kí ức của mình một miền Tây Nam của Tổ quốc. Ở đó, họ còn dễ sống dậy những cảm xúc mãnh liệt từ trong tâm hồn, họ còn có thể thực sự là nhân vật. Tái dựng một không gian văn hoá không phải chuyện đơn giản, ấy thế mà Nguyễn Ngọc Tư đã làm đi làm lại điều này rất nhiều lần, chờ gì nữa, hãy một lần thực sự sống trong những xúc cảm ấy, những không gian và cảm xúc ấy với Nguyễn Ngọc Tư và tập truyện Cánh đồng bất tận nếu có thể.